معاینه شبکیه چیست؟

معاینه شبکیه یا افتالموسکوپی معاینه ای است که به چشم پزشک شما اجازه می دهد تا پشت چشم شما را ببیند. این ناحیه از چشم فوندوس نامیده می شود وشامل موارد زیر است:

• شبکیه چشم (بافت عصبی در پشت چشم که نور را تشخیص می دهد)
• دیسک نوری (ابتدای عصب بینایی)
• رگ های خونی

این معاینه یکی از اصلی ترین معاینات برای تشخیص بیماری های رایج چشمی می باشد و انجام آن در کسانی که بیماری های زمینه ای مانند فشار خون بالا و دیابت دارند، ضروری است.

در چه مواردی معاینه شبکیه ضروری است؟

چشم پزشک از فوندوسکوپی (معاینه شبکیه) برای تشخیص بیماری های زیر استفاده  می کند:

• احتمال آسیب به عصب بینایی
• پارگی یا جدا شدن شبکیه
• گلوکوم یا فشار بالای داخل چشمی
• دژنراسیون ماکولا (از دست دادن بینایی در مرکز میدان دید)
• عفونت های شبکیه
• ملانوما ( نوعی سرطان بدخیم چشمی)
• فشار خون بالا
• دیابت

اقدامات پیش از معاینه شبکیه چیست؟

قبل از انجام معاینه شبکیه، از قطره های چشمی برای گشاد شدن مردمک چشم استفاده می شود. تحت تاثیر این داروها  قطر مردمک چشم افزایش یافته و از این طریق شبکیه قابل مشاهده می شود.این قطره های چشمی می توانند دید شما را برای چند ساعت تار و چشم شمار را حساس به نور کنند. همراه داشتن عینک آفتابی به منظورمحافظت از نور شدید، ضروری است. معمولا پس از این معاینه به علت اتساع مردمک چشم امکان رانندگی وجود ندارد. همچنین پس از این معاینه تا ساعت ها، انجام کارهایی که نیاز به دید واضح دارند ، مانند کار با ماشین آلات سنگین، امکان پذیر نمی باشد.لازم است حساسیت های دارویی و داروهای مصرفی خود را (از جمله داروهای بدون نسخه ، داروهای تجویزی و مکمل های غذایی) به پزشک خود اطلاع دهید.هر گونه سابقه ابتلا به گلوکوم (آب سیاه) در شخص یا خانواده بیمار باید به اطلاع پزشک معالج رسانده شود زیرا این قطره ها می توانند فشار چشم را بیش از حد افزایش دهند. 

روند معاینه به چه صورت است؟

قطره های استفاده شده به منظور گشاد کردن مردمک، می توانند منجر به سوزش کوتاه مدت چشم ها وطعمی  نا خوشایند در دهان شوند. استفاده از این قطره ها در ایام روزه داری، می توانند روزه فرد را باطل کنند.پس از اتساع مردمک چشم ، پزشک پشت چشم شما را معاینه می کند. معاینات رایج شبکیه شامل موارد زیر است:

• معاینه مستقیم
• معاینه غیر مستقیم
• معاینه با دستگاه اسلیت لمپ

هر یک یا ترکیبی از این معاینات ممکن است به تشخیص پزشک معالج مورد استفاده قرار بگیرد.

معاینه مستقیم

روی صندلی می نشینید. چراغ اتاق خاموش می شود. چشم پزشک روبروی شما می نشیند واز دستگاهی به نام افتالموسکوپ برای معاینه چشم شما استفاده می کند.افتالموسکوپ متشکل از یک  منبع نور و چندین عدسی کوچک است. پزشک ممکن است از شما بخواهد که هنگام انجام معاینه به جهات خاصی نگاه کنید.

معاینه غیر مستقیم

در این معاینه ساختارهای پشت چشم با جزئیات بیشتری مشهود است.برای این معاینه ، از شما خواسته می شود که دراز بکشید یا در حالت نیمه نشسته باشید. چشم پزشک چراغی را روی پیشانی خود  می گذارد و با قرار دادن لنزی مقابل چشمان شما، اقدام به معاینه شبکیه می نماید.ممکن است پزشک از شما بخواهد که که هنگام انجام معاینه به جهات خاصی نگاه کنید. همچنین ممکن است با استفاده از یک وسیله فلزی کوچک به چشم شما فشار وارد کند.

معاینه با دستگاه اسلیت لمپ

این روش، امکان بررسی شبکیه را مشابه معاینه غیر مستقیم اما با بزرگنمایی بیشتر فراهم می نماید.شما جلوی دستگاهی به نام اسلیت لمپ می نشینید. روی دستگاه جایی برای قرار دادن چانه و پیشانی شما وجود دارد که به ثابت نگه داشتن سر شما در طول معاینه کمک می کند.پس از قرار گرفتن در موقعیت مناسب ، چشم پزشک چراغ جلوی چشم شما را روشن می کند. سپس با استفاده ازلنز پشت چشم شما را مورد بررسی قرار می دهد. پزشک ممکن است از شما بخواهد در جهات مختلف نگاه کنید، و با انگشت چشم شما را باز کند تا دید بهتری داشته باشد.

عوارض احتمالی این معاینه چیست؟

افتالموسکوپی کمی آزار دهنده است ولی  معمولا دردناک نیست. بعد از خاموش شدن چراغ دستگاه، ممکن است اشکال نورانی ببینید. این تصاویر معمولا با پلک زدن از بین بروند.در مواردی نادر، ممکن است بیمارنسبت به قطره چشمی واکنش حساسیتی نشان دهد که شامل علائم زیر است:

• خشکی دهان
• برافروختگی صورت
• سرگیجه
• تهوع و استفراغ
• افزایش فشار داخل چشمی

در مورد خطرات احتمالی و عوارض جانبی از پزشک خود اطلاعات بیشتری بخواهید.