روز جهانی ایمنی بیمار: تعهد بیمارستان چشم آفتاب به مراقبت ایمن از نخستین لحظه زندگی
امسال، روز جهانی ایمنی بیمار (17 سپتامبر 2025) با شعار «مراقبت ایمن برای هر نوزاد و هر کودک» («Safe care for every newborn and every child») و پیام «Patient safety from the start!» برگزار می‌شود؛ تأکیدی است بر این که مراقبت بی‌خطر باید از لحظه تولد آغاز شود و در تمام مراحل رشد کودک ادامه یابد. (World Health Organization)
بیمارستان چشم آفتاب، به عنوان یکی از مراکز پیشرو در چشم‌پزشکی کشور، با ایمان راسخ به اصول ایمنی بیمار و تعهد به کیفیت مراقبت، این روز را فرصتی می‌داند تا همکاران، بیماران و جامعه را به مشارکت فعال در ایجاد محیطی ایمن‌تر دعوت کند.
چرا ایمنی بیمار مهم است؟
- موانع قابل اجتناب: مطالعات WHO نشان می‌دهند که بخش قابل توجهی از آسیب‌ها و خطاهای پزشکی قابل پیشگیری هستند؛ به ویژه در مراقبت از کودکان که حساسیت بالاتری دارند.
- اثرات طولانی‌مدت: یک حادثه ایمنی، نه تنها بر سلامت جسمانی کودک تأثیر می‌گذارد، بلکه می‌تواند عوارض روانی، اجتماعی و اقتصادی طولانی‌مدتی داشته باشد.
- تعالی سیستم بهداشتی: استقرار فرهنگ ایمنی بیمار، کاهش خطاها و خطرات، بهبود اعتماد بیماران، و عملکرد بهتر کادر درمان از نتایج اجتناب‌ناپذیر این حرکت است.
اهداف روز جهانی ایمنی بیمار ۲۰۲۵
بر اساس منابع جهانی:
- افزایش آگاهی عمومی در مورد مخاطرات ایمنی در مراقبت‌های نوزادی و کودکی؛
- تشویق به اقدام در سطح دولتی و سازمانی برای تصویب سیاست‌ها و استانداردهایی که مراقبت ایمن را تضمین کند؛
- توانمندسازی والدین، مراقبان و کودکان برای درخواست و مشارکت در مراقبت ایمن؛
- تقویت تحقیق و نظارت در زمینه ایمنی بیمار، به ویژه مراقبت از نوزادان و کودکان؛
استانداردها و ضوابط ایمنی بیمار
برای عملیاتی شدن ایمنی در بیمارستان، چند چارچوب بین‌المللی و ملی وجود دارد:
- راهنمای ارزیابی ایمنی بیمار (ویرایش سوم) سازمان جهانی بهداشت منطقه مدیترانه شرقی شامل چند حوزه کلیدی است: رهبری و مدیریت، مشارکت بیماران و جامعه، خدمات بالینی ایمن و مبتنی بر شواهد، محیط ایمن، آموزش مداوم.
- در ایران نیز دستورالعمل‌ها، پروتکل‌ها و بخشنامه‌هایی در خصوص ایمنی بیمار مثل پیشگیری از سقوط بیمار، استریلیزاسیون، کنترل عفونت و استانداردهای دارویی تدوین شده‌اند.
نقش بیمارستان چشم آفتاب در ارتقای ایمنی بیمار
بیمارستان چشم آفتاب با توجه به مأموریت خود در ارائه خدمات چشم‌پزشکی با کیفیت، اقدامات زیر را در راستای استقرار فرهنگ ایمنی بیمار انجام داده و خواهد داد:
- کمیته ایمنی بیمار فعال: تشکیل گروه تخصصی بین رشته‌ای که مستمراً خطرات احتمالی را شناسایی، مستندسازی و برای رفع آنها برنامه‌ریزی می‌کند.
- آموزش مستمر کارکنان در زمینه پروتکل‌های ایمنی، کنترل عفونت، استفاده از تجهیزات پزشکی و فناوری‌های نوین چشم‌پزشکی.
- مشارکت خانواده و بیمار: اطلاع‌رسانی شفاف به والدین و بیماران در خصوص مراحل درمان، عوارض احتمالی، حقوق بیمار؛ فراهم کردن امکان پرسش و پاسخ.
- پیاده‌سازی استانداردهای بین المللی: انطباق با الزامات راهنمای ارزیابی ایمنی بیمار WHO؛ ممیزی دوره‌ای داخلی؛ گزارش‌دهی احتمالات خطر، بررسی شکست‌ها و استفاده از نتایج برای بهبود.
- ایجاد محیط فیزیکی ایمن: استریلیزاسیون جدی، رعایت پروتکل‌های بی‌خطر بودن ابزار جراحی و تشخیصی، محیط بیمارستان بدون خطر برای کودکان (مثلاً جلوگیری از لغزش، موانع فیزیکی، برق ایمن).
- فرهنگ ایمنی بیمار: ترویج نگرش که خطا یک فرصت برای یادگیری است، تشویق به گزارش حوادث نزدیک به خطر (near miss)، حمایت از کارکنان در اعلام خطا بدون ترس از مجازات بی‌مورد.
چگونه شما می‌توانید مشارکت کنید؟
به عنوان بیمار، والد، مراقب یا بازدیدکننده:
- سوال بپرسید: از پزشک و پرستار درباره پروتکل‌های ایمنی بپرسید، مثلاً چگونه دارو داده می‌شود، چگونه پیشگیری از عفونت انجام می‌شود.
- مطلع باشید: دستورالعمل‌ها و تابلوهای راهنما در بیمارستان را بخوانید؛ اگر متوجه نقصی در ایمنی شدید، آن را گزارش دهید.
- همکاری کنید: در زمان مراقبت بعد از درمان (پست عمل، دارو مصرف کردن در منزل)، دستورات داده شده را به دقت اجرا کنید.
چالش‌ها و راهکارها
- چالش‌ها:
- کمبود منابع مالی و نیروی انسانی آموزش دیده برای اجرای کامل استانداردها
- مقاومت در تغییر فرهنگ سازمانی و عدم گزارش‌دهی خطاها به دلیل ترس از محکومیت
- ضعف در زیرساخت‌ها، به ویژه در بیمارستان‌های با تجهیزات کمتر پیشرفته
- راهکارها:
- تخصیص بودجه ویژه برای ایمنی بیمار در برنامه‌های استراتژیک بیمارستان
- برگزاری دوره‌های آموزشی منظم و تاکید بر اهمیت فرهنگ ایمنی در میان همه کارکنان، از مدیر تا کارکنان خدماتی
- استفاده از فناوری برای ثبت خطاها، پیگیری مخاطرات و بررسی داده‌ها جهت بهبود مستمر
- شفافیت در گزارش‌دهی و اشتراک‌گذاری تجربه‌ها ضمن حفظ حریم و کرامت بیماران
پیام نهایی
روز جهانی ایمنی بیمار یادآور این است که ایمنی بیمار نه یک شعار بلکه مسئولیتی است جمعی؛ مسئولیتی که بیمارستان چشم آفتاب به آن پایبند است. ما متعهدیم که از نخستین لحظه زندگی کودکان تا بزرگسالی مراقبت‌هایی امن، علمی و انسانی ارائه دهیم. این تعهد تنها با همکاری جامعه، بیماران و کارکنان امکان‌پذیر است.
