افتادگی پلک (پتوز)

افتادگی پلک یا پتوز عارضه ای است که مشخصه آن شل شدن و افتادن پلک بالا است. این عارضه که در اصطلاح پزشکی «بلفاروپتوز» نیز گفته می شود، دارای گونه های متفاوتی است. برای مثال افتادگی یک پلک «پتوز یک طرفه» و افتادگی دو پلک «پتوز دوطرفه» نامیده می شود. چنانچه پوست اضافی و پف کرده در بخش فوقانی پلک بالا وجود داشته باشد، به آن عارضه درماتوکالاسیس (dermatochalasis) گفته می شود. افتادگی پلک گاهی مادرزادی وگاهی در طول زندگی ایجاد می شود و اکتسابی است. پتوز ممکن است موقتی یا دائمی باشد. درمان متداول افتادگی پلک معمولاً جراحی است. این عمل بر روی عضله بالابرنده پلک (عضله مولر یا عضله لواتور/ آپونوروز) انجام می شود.

پتوز مادرزادی
پتوز مادرزادی در بدو تولد اتفاق می افتد. شایع ترین علامت آن در کودکان، افتادگی پلک می باشد .که در اغلب موارد کودکان مبتلا به پتوز ممکن است برای دیدن مجبور شوند گردن خود را به عقب خم کنند یا ابروها را به سمت بالا بکشند. این مانورهای سر و صورت نشان می دهند که کودک سعی می کند برای دیدن از هر دوچشم استفاده نماید .اگر نوزاد با پتوز متوسط تا شدید متولد شود، ممکن است برای تکامل بینایی نیازمند درمان فوری باشد و معمولا با گذشت زمان بهبود نمی یابد.پتوز مادرزادی اغلب در اثر نقص در تکامل عضله بالابرنده پلک فوقانی که عضله لواتور نام دارد، اتفاق می افتد. پتوز مادرزادی خود به تنهایی یک اختلال مجزا محسوب می شود ، ولی در موارد مادرزادی، ممکن است همراه با اختلال حرکات چشمی ، بیماریهای عضلانی ، تومورها ،اختلال عصبی و عیوب انکساری باشد.

شایع ترین اختلال جدی مرتبط با افتادگی پلک (پتوز) دوران کودکی، آمبلیوپی (تنبلی چشم) می باشد.
به دو علت پتوز می تواند ایجاد تنبلی چشم کند:
• انسداد مسیر بینایی در افتادگی پلک(پتوز) شدید
• ایجاد آستیگماتیسم و تاری دید

روش های درمان پتوز در کودکان :
در اغلب موارد، پتوز در کودکان با جراحی درمان می شود. درصورت وجود تنبلی چشم با بستن چشم سالم، یا استفاده از عینک و قطره چشمی با دستور پزشک این اختلال درمان می شود . تشخیص و لزوم انجام جراحی و انتخاب روش مناسب بستگی به سن کودک ، درگیری یک یا هر دو پلک ، شدت پتوز ، قدرت عضلات بالابرنده و پایین آورنده پلک و و ضعیت حرکات چشمی دارد .

افتادگی پلک (پتوز )در بزرگسالان :
شایع ترین علت پتوز در بزرگسالان، کشیدگی یا جداشدگی تاندون عضله لواتور از روی پلک می باشد. وقوع این فرایند ممکن است ناشی از افزایش سن، به دنبال جراحی کاتاراکت (آب مروارید) یا سایر جراحی های چشمی و ضربه به چشم اتفاق می افتد. همچنین ممکن است عارضه ای از سایر بیماری ها مانند بیماری های عصبی یا عضلانی و در موارد نادر تومورهای حدقه چشم باشد که عضله بالابرنده پلک یا عصب آن را درگیر می کنند.

پتوز در بزرگسالان چگونه درمان میشود؟
چشم پزشک پس از بررسی کامل ، راجع به روش های درمانی مختلف ، عوارض وخطرات احتمالی آن ها اطلاعات لازم را در اختیار بیمار قرار می دهد.برای تشخیص علت پتوز و انتخاب بهترین روش درمانی ممکن است نیاز به انجام آزمایش خون، عکسبرداری های مخصوص و یا سایر آزمایشات میباشد. در صورت یافتن علت زمینه ای باید ابتدا این مورد اصلاح گردد، اما در اغلب موارد، درمان نهایی جراحی است که نوع جراحی نیز بر اساس شدت پتوز و سایر یافته های بالینی تعیین می گردد.